11 чэрвеня 1895
Фердынанд Рушчыц
Думаючы, што гэта грэцкая святыня, зайшоў у галоўную царкву. Аднак выявілася - і тут русіфікуюць як могуць. Тры касцёлы і адзін поп, які набажэнства адпраўляе толькі па-руску. У школе таксама толькі руская мова. Ад гэтага руская дзяржава будзе мець толькі карысць, аднак для гісторыі, этнаграфіі і, нарэшце, для мастацтва такая аднастайнасць будзе пачварна нуднай. I гэта тут, дзе столькі было народаў, дзе захавалася столькі традыцый. Праўда, і Троя можа разбурыцца Потым з апаратам пайшоў я на гару, сфатаграфаваў некалькі краявідаў, а адзін замаляваў. Пад вечар намаляваў невялікі краявід з вечаровым асвятленнем. Здалёк, з-за бухты, даляталі гукі ««Ат Мееr». Як было цудоўна! Нідзе хіба вядомая мелодыя не была так да месца, як тут увечары. Быў адзін, ніхто мяне не ведаў, а калі б і ведалі - не зразумелі б. А так добра на душы. Такі спакой, калі чалавеку здаецца - ён бачыць веліч Стваральніка Божа! Колькі ж вакол нас прыгажосці, колькі боскай гармоніі паказвае нам прырода. I як мы яе не разумеем !
Быў шчаслівы. Не хапала мне толькі істоты, якую мог бы прытуліць да сэрца і якой мог бы калі не словамі, дык, магчыма, пачуццём перадаць частку таго, чым перапоўнена мая душа...