XX Century

У беларускай літаратуры не так багата экзотыкі далёкіх краёў. Але гэта зусім не значыць, што нашы пісьменніцы і пісьменнікі толькі і сядзелі сярод родных балотаў і пушчаў. Ёсць «Іранскі дзённік» Пімена Панчанкі або паэма «Дзісенскі Чайлд Гарольд» Мойшэ Кульбака, дзеянні якой разгортваюцца ў Берліне. А яшчэ ёсць нарысы, мемуары і дзённікі пра замежныя ўражанні, якія здзіўляюць сваёй разнастайнасцю: нехта цікавіцца мясцовым побытам, нехта захапляецца архітэктурай, нехта заводзіць знаёмствы або проста назірае за людзьмі.

Вялікі аматар прыроды Якуб Колас не толькі стварыў найпрыгажэйшыя ўзоры пейзажнай лірыкі. Пра змены надвор'я ён амаль штодня пісаў і ў сваіх дзённіках, і ў лістах, — відавочна, што для яго гэта было нечым значна большым, чым проста фонам, а летам і пагатоў! У 1920-я гады Якуб Колас праводзіў гэты сезон то ў Беларусі, то на курортах у Кіславодску або Есентуках, працуючы і адпачываючы. Прапануем зазірнуць у яго лісты ды даведацца пра начное жыццё ў Слуцку, Коласавы праблемы з вагой ды чаму ён не любіў піць праз трубачку-цыбучок.

Як стаць пісьменніцай ці пісьменнікам? Нават калі атрымаецца адвучыцца ў літаратурным інстытуце або скончыць курс па creative writing, куды пасля  дасылаць сваё рэзюмэ? Дзе літаратарам узяць добры, стабільны прыбытак, соцпакет і пуцёўку ў санаторый? Розныя гістарычныя ўмовы давалі розныя адказы на гэтае пытанне, і літаратурнае рамяство то падпарадкоўвалася законам рынку, то цалкам трапляла пад кантроль дзяржавы, а то і спрабавала ўседзець на абодвух крэслах, ці, хутчэй, недзе ў загадкавай прасторы паміж імі. Класічныя «нармальныя» заняткі для пісьменніка, якія і ў працоўную кніжку запісаць не сорамна, – рэдактарская праца, пераклады, настаўніцтва. Але нярэдка здаралася (і ўсё яшчэ здараецца) так, што жыццё робіць нечаканы паварот і апроч пяра або клавіятуры пісьменніцкім рукам даводзіцца брацца за іншыя прылады працы. Мы сабралі для вас некалькі літаратурных біяграфій, якія паказваюць, што ў рэшце рэшт магчыма ўсё.

Сярод найбольш вядомых твораў, прысвечаных Першай сусветнай вайне, – аўтабіяграфічныя раманы «На Заходнім фронце без перамен» Эрыха Марыі Рэмарка і «Бывай, зброя!» Эрнеста Хэмінгуэя. Абазнаны ў беларускай літаратуры чытач побач з імі прыгадае яшчэ і Максіма Гарэцкага, прынамсі, апавяданне «Літоўскі хутарок». Але хто першым паказаў сапраўднае аблічча вайны ў сваёй прозе і які менавіта досвед стаяў за гэтымі творамі? Разбіраемся на картках.

Распавядаем пра самую важную кнігу ў беларускай паэзіі. Што прадаў Вацлаў Ластоўскі, каб яе выдаць? Прычым тут Радзівілы і лебедзь? Які канцэпт закладаў Багдановіч у «Вянок» і як гэты зборнік звязаны з пакаленнем «Узвышша»? Глядзіце ў новай лекцыі Міхала Бараноўскага пра Максіма Багдановіча.

Упартыя і смелыя, творчыя і актыўныя, адчайныя і свавольныя: прайдзі тэст і даведайся, хто ты з адметных беларусак

Чаму Язэп Лёсік хацеў адмяніць літару «э» і што перашкодзіла рускай мове перайсці на лацініцу

Імя Алеся Дудара адносна нядаўна вярнулася да шырокай публікі – у асноўным дзякуючы намаганням даследчыцы Ганны Севярынец. У гэтай лекцыі яна адкрывае малавядомыя дагэтуль бакі асобы і творчасці неўтаймаванага маладнякоўца – паэта, крытыка і перакладчыка.

Паэт, празаік, перакладчык, мовазнаўца, які на 27 гадоў быў выкраслены з літаратуры.