Францішак Карпіньскі
1741-1825
Песня пра Божае Нараджэнне
Бог прыходзіць, моц трухлее,
Цар нябёс у чыстым ззянні!
Змрок гарыць, святло цямнее
За мяжой абмежавання.
Быў смяротны, стаў трывала
Ў вечнасці па-над вякамі,
Калі Слова Целам стала,
Нарадзіўшыся між намі.
Не заві раскошу цудам,
Бог радзіўся не ў палацы,
Раздзяліўшы з божым людам
Яго радасці і працы.
Ён пакутаваў нямала,
Бо віной былі мы самі,
Калі Слова Целам стала,
Нарадзіўшыся між намі.
Пастухоў вядуць анёлы,
Каб упалі на калені
Там, дзе ў яслях між жывёлы
Божы Сын ляжыць на сене.
Шчасце бедных напаткала,
Збаўца быў не з багачамі,
Калі Слова Целам стала,
Нарадзіўшыся між намі.
Магі рушылі ў дарогу,
Бо вяла іх зорка шчыра,
Каб дарункі неслі Богу,
Ладан, золата і міру.
Іх даніна побач ззяла
З пастуховымі дарамі,
Калі Слова Целам стала,
Нарадзіўшыся між намі.
Злітуйся, нябесны Сыне,
З нашай бацькаўшчыны мілай!
Хто жыве ў Тваёй краіне,
Ахіні святлом і сілай.
Абмінае хай навала
Нашы вёскі з гарадамі,
Калі Слова Целам стала,
Нарадзіўшыся між намі!
Станіслаў Ежы Лец
1909-1966
Посная Куцця
і будуць сосны ў сонным парку і гурбы з пахам нафталіну
праз дзірку ў папяровым небе з іх зорачка смяяцца будзе
і будзе холадна бы ў казцы пра зледзянелую дзяўчыну
якую ў вокладцы прыгожай паклалі пад ялінку людзі
спужаны заяц не скамечыць крухмальнай белі наваколля
музычнай цішы не парушыць хада спалоханай паненкі
ды нібы ёлачная цацка самотны шыбенік між голля
каўнерык мішуры на шыі і ў страху застываюць зрэнкі
як злодзей па рыпучых сходах дрыготка па хрыбце прабегла
і хоць усё было няпраўдай так адбываецца штодзённа
так адбіваецца сцюдзёна вітрына снежаньскага пекла
агні каляднае цукерні ў галодных думках маладзёна
Кшыштаф Каміль Бачыньскі
1921-1944
Белыя, бялюткія анёлы,
вы чаму сабраліся наўкола?
На дрыготкіх крылах неслі ў яслі
яскаркі, што ў чорнай ночы гаслі?
*
Ці хацелі ката збіць са следу,
што пачаў крывавую бяседу?
Нібы кветкі срэбныя, паўсталі
на магілах волатаў са сталі –
рыцараў, што ў сцюжы без надзеі
гінулі ад куляў і завеі.
*
Цёмны змрок, анёлы, ў нашым краі,
цёмны снег, і зоры, і каханне,
і пад цёмнай хмараю ў адчаі
наша сэрца цемрай хутка стане.
*
Белыя, бялюткія анёлы,
хай ад крыл святлее ноч людская,
хай надзею ўбачыць кожны кволы,
той, хто рукі й вочы апускае.
Хай дарогу знойдзе недарэка,
хай даскача рыцар невясёлы, –
чалавек – да Бога-Чалавека,
белыя, бялюткія анёлы.
Канстанты Ільдэфанс Галчыньскі
1905-1953
Трубы каляднае пошты
Сёння зноў праз мора і лес
мчыцца пошта на крылах і без.
На Каляды – цудоўныя змены:
кожны раптам зрабіўся пісьменны.
Хто пяра не бярэ цэлы год,
сёння піша паштовак пяцьсот (ці шэсцьсот).
Лісты з віншаваннямі Франя і Маня
шлюць, бо калядная ў іх лістаманія.
Учора ў Кракаве, проста на Рынку,
лісты разарвалі паштовую скрынку.
Пішуць усе! Не пытайце, навошта…
О, зноў калядная пошта:
апошні масток праз апошнюю рэчку –
і пошта ўварвецца і ў ваша мястэчка.
Цераз сумёты мчыцца фургон
і дзьме ў свой паштовы клаксон:
“Лісты і пасылкі! Для мамаў! Для татаў!
Дзеткам – прэзенты! ШЧАСЛІВЫХ СВЯТАЎ!”
У аддзяленні чатыры акенцы,
у кожным акенцы па мілай паненцы.
“Мне, калі ласка, дзве тэлеграмы
адправіць. І ліст заказны для мамы”.
“…а яшчэ купіў жонцы котачку,
канарэйка ўцякла праз фортачку,
рыбка вялікая здохла, малую
котачка з’ела. Моцна цалую…”
А дзве тэлеграмы – для пана Ансэльма:
“Калі ганарар?” і “Дзе грошы, шэльма?”
І, калі ласка, пакецік цыбулі.
Так, бандэроллю. Бо гэта дзядулі.
Хоць драбяза, але дзед будзе рады,
што родны ўнук не забыў на Каляды.
У Лодзь – бандэроль. Тэлеграмы – у Гдыню.
Ліст заказны – у Варшаву, багіня!
Дзякуй, красуня! Вы – цуд між дзяўчатаў!
Да пабачэння! ШЧАСЛІВЫХ ВАМ СВЯТАЎ!
Кожную хвілю, з ранку да вечара
пошта працуе, нястомная й вечная.
Хутка! Надзейна! Нізкія кошты!
Пошта, спадарства! Калядная пошта!
Елкі мільгаюць, слупы і драты.
Едзе фургон, а ў фургоне лісты.
Зайцы, уцякайце! З дарогі, ласі!
Фэлюсь, гані! Заказныя вязі!
Лісты для цывільных, лісты для арміі,
і для Ўроцлава, і для Варміі.
З вершыкам ліст у Шчэбжэшын, хрушчу.
(Я атрымаць гэткі самы хачу.)
Мчаць паштары. Іх заўважыць няцяжка.
Золатам трубаў ззяе фуражка.
Для гораду й вёскі, палацаў і хатаў.
Пошта для ўсіх нас. ШЧАСЛІВЫХ НАМ СВЯТАЎ!
Пакуль у дамах граюць на піянінах,
смажаць карпаў, катлеты і дранікі,
за вокнамі кружыцца 30 мільярдаў сняжынак,
халодныя кветкі на шыбах –
ратуйце, батанікі!
Ой, цяжка ў завею брысці паштару.
З лістом. З інваліднаю пенсіяй.
Па ўсіх паверхах. Уніз і ўгару.
Вавёркай у коле. Наперад і з песняй.
Заўсёды ўсё тое ж, хоць розніцца фон:
хоць пеўні пяюць, хоць запаляць неон,
з лістом ці з пасылкай, стары ці дзіцё –
чакацьме яго ўсё жыццё.
Бо поштай можна адправіць, што хочаш:
сэрца, ці боты, ці вершы ў слупочак:
“Я кахаў цябе ўлетку і ўвосень,
я кахаў узімку й вясной,
можа, дзевяць год, можа, восем
я з табою, а ты са мной.
Не ўяўляю сябе самога
без цябе, як ноч без агню.
Ты параза мая й перамога,
сон і ява, якую – сню”.
Калі маё сэрца любоў разарве,
згадайце, як я, без цара ў галаве,
на месяц ляцеў пад катрынку.
КІНЬЦЕ ПЯРО МАЁ Ў ВІСЛУ, СЯБРЫ,
ЦЕЛА – НА ЎСЕ ЧАТЫРЫ ВЯТРЫ,
А СЭРЦА Ў ПАШТОВУЮ СКРЫНКУ.
1948
Ксёндз Ян Твардоўскі
1915-2006
“Бог прыходзіць, моц трухлее…"
У тую ноч, якая яшчэ не ведала, што яна святая,
ні лісліўцы,
ні падлізы,
ні кандыдаты ў саноўнікі,
ні службоўцы,
ні спрытнюгі,
ні ганарліўцы, якія “былі там першыя”,
ні рэпарцёры з тэленавінаў, ні журналісты,
але найбліжэйшыя,
заўсёды родныя,
непісьменныя з вялікім сэрцам
і тыя магі, што шукаюць,
беглі стрывожаныя –
ці не прастудзіўся Ён,
ці зорка Яго не спалохала зблізку,
ці сухія ў Яго пялюшкі,
ці не ахрып Ён пад пекныя спевы анёла,
ці не колка Яму на сене,
ці асёл не брыкнуў свайго большага брата –
паважнага вала.
Пакуль разумнікі абураліся,
усёмагутны Бог стаў чалавечым дзіцем
і бязрадна выцягнуў рукі,
а свет не перакуліўся,
толькі – згорблены – усміхнуўся
і пачаў выпростваць спіну.
1970
Пра фіранкі ў стайні
Каб тады, у святую ноч,
калі свяціла адна зразумелая зорка,
яны прыйшлі да Цябе
з верай, што трэба ўсё мець, каб не перастаць быць,
баючыся бездапаможнасці Твайго нараджэння,
можа, яны б укрылі Цябе цёплаю коўдрай,
павесілі ў стайні фіранкі,
справілі святому Язэпу пальчаткі, а лепей – тоўстыя рукавіцы,
правялі цэнтральнае ацяпленне.
Самыя важныя прасілі б для Цябе ў жылканторы
кватэру з выгодамі,
каб Ты не туліўся па чужых кутах.
Скептыкі ўбачылі б у гарэзлівым восліку
траянскага поні з нячыстым сумленнем.
Самыя адважныя пратэставалі б, спасылаючыся
на Дэкларацыю правоў чалавека й грамадзяніна
і ўсе дэкрэты пра свабоду веравызнання.
Паэты б упрыгожвалі Бэтлеем лірычнымі выкрутасамі,
мастакі мазалі б залатым пэндзлем.
У найлепшым выпадку Табе маліліся б,
як маленькаму алігарху,
якога наўмысна паклалі тут на сена,
а ты тлумачыў бы шырока адкрытымі вачыма,
тулячыся шчакою да замерзлай маці,
што Ты напраўду ёсць,
а таму аддаеш усё.
1969
Нашто існуе Раство
Нашто існуе Раство?
Нашто мы ўглядаемся ў зорку на небе?
Нашто спяваем калядкі?
На тое, каб вучыцца Божай любові.
На тое, каб падаваць адно аднаму рукі.
На тое, каб усміхацца адно аднаму
На тое, каб адно аднаму прабачаць.
Каб ніводная чараўніца праз трыццаць гадоў
не зрабілася ведзьмай.
1973
Эрнэст Брыль
1935
Няблізка а можа і блізка…
Няблізка а можа і блізка
Бо розніцца лёс падарожны
Да той бэтлеемскай калыскі
Калісь дабіраецца кожны
Хто зябка брыдзе ў завіруху
А іншыя ў дождж несціханы
А нехта гартуецца ў руху
Праз гарачыню і барханы
А потым над радасным дзівам
Спыняемся думаем дзячым
За вечную мудрасць з наівам
У позірку Сына дзіцячым